'Max Havelaar of de koffieveilingen van de Nederlandse handelsmaatschappij' is representatief voor de romantiek.
De romantiek was een gevolg van de verlichting. Men had een voorkeur voor de Middeleeuwen en het gevoel is heer en meester, rationele beheersing is er niet. De mens is een speelbal van zijn emotie. Teksten zijn met veel semtimentalisme geschreven en vriendschap en natuur staan hoog in het vaandel. De periode liep van ongeveer 1795 tot 1848.
Het boek is door Eduard Douwes Dekker geschreven in 1860. Dit was buiten de 'officiele' tijden van de romantiek, maar dat komt omdat Nederland iets achterliep en in de romantiek geen overheersende rol speelde. In het buitenland was de stroming veel duidelijker en bij meer mensen bekend. In Nederland was er geen heftige reactie op de Verlichting.
Max Havelaar of de koffieveilingen van de Nederlandse handelsmaatschappij is representatief voor de romantiek.
Ten eerste omdat romantici zich tegen de koele onverschillige objectiviteit van rationalistische denkers en wetenschap keren. Max Havelaar keerde zich tegen de Nederlandse regering, want hij vond het optreden van hen tegen de uitbuiting van de inwoners door de inlandse hoofden te ver gaan voor herendiensten. De wet in Nederland was ook tegen uitbuiting, dus Havelaar kon terecht tegen de regering zeggen wat er gebeurde, dacht hij. De regering was echter te koel en objectief aan het denken.
Citaat uit De Max Havelaar (blz. 74)
"De inkomsten van de Javaanse hoofden zou men in vier delen kunnen splitsen. Als eerste het vastgestelde maandgeld. Vervolgens een vaste som als schadeloosstelling voor afgekochte rechten die zijn overgegaan op het Nederlandse bestuur. Ten derde een beloning voor de in hun regentschap voortgebrachte producten, zoals koffie, suiker, de blauwe kleurstof indigo, kaneel, enz. En tot slot de willekeurige beschikking over de arbeid en de eigendommen van hun onderdanen."
Bron: aantekeningen Meneer Kroon
Ten tweede hadden romantici een afkeer van de industrie, de techniek en de steden. In de romantiek ontwikkelde die zich zeer sterk. In dit boek komen industrie, techniek en steden niet voor. Het tegen de regering in gaan is ook een vorm van afkeer tegen de plaatsgevonden ontwikkelingen. Max Havelaar wordt steeds feller qua tegenspraak door het boek heen, want hij onderneemt dan echte stappen om met de regering in contact te komen en wat te veranderen aan de huidige politiek daar. Het feit wil echter dat hij nooit iemand te spreken zal krijgen, die positief gehoor geeft aan zijn oproep.
Citaat uit de Max Havelaar (blz. 312)
"Havelaar wachtte die avond. Hij wachtte de hele nacht. Hij had gehoopt dat de kwade toon van zijn brief misschien effect zou hebben, waar hij door zachtheid en geduld had gefaald. Zijn hoop was ijdel! De gouverneur-generaal vetrok zonder Havelaar te hebben gehoord. En weer ging een Excellentie van zijn rust genieten in het moederland!"
Tot slot waren de rechten voor de mens aan het eind van de 18e eeuw bedacht. Dit was een onderdeel van de Franse Revolutie. Eduard Douwes Dekker laat duidelijk merken dat hij voor de rechten van de mens is, maar dat daar in onder andere Lebak geen gehoor aan wordt gegeven door de inlandse bestuurders. Max Havelaar probeert met gesprekken met de inlandse bestuurders hen zacht in de goede richting te sturen, maar dat mislukt jammerlijk.
Citaat uit de Max Havelaar (blz. 201) "Nu moeten fouten van een gezagsdrager soms niet al te streng, en vooral niet met Europese maatstaven, worden beoordeeld. De bevolking is eraan gewend dat niet alles volgens de regels verloopt. Maar zodra de grens van die regels is overschreden, wordt het moeilijk een punt vast te stellen waarop deze overschrijding overgaat in misdadige willekeur. Het is dus zaak hierop alert te zijn, vooral omdat slechte voorbeelden snel navolging krijgen."
Men zou tegen mijn mening in kunnen brengen dat in Nederland de stroming romantiek geen sterke stroming is geweest, dus dat het boek niet representatief is voor de romantiek. De ideeën die uit de romantiek komen, zoals eerder genoemd, stonden wel centraal in het boek. In Nederland waren inderdaad ook niet veel romantische schrijvers, maar Eduard Douwes Dekker was er een van en hij heeft er voor de romantische literatuur in Nederland toe gedaan.
De Max Havelaar is dus representatief voor de romantiek, omdat Dekker zich tegen de koele objectieve regering keert en hij duidelijk laat merken dat hij voor de rechten van de mens is. Dit boek zou iedereen moeten lezen, het is namelijk, zoals Eduard Douwes Dekker zelf schrijft, geen leuke roman, maar een aanklacht tegen de maatschappij. Men moet weten dat er Nederlanders waren die tegen de uitbuiting waren en dat kan door dit boek te lezen.
Gelezen versie: Max Havelaar of de koffieveilingen van de Nederlandse handelsmaatschappij door Multatuli hertaald en bewerkt door Gijsbert van Es. Leiden, winter 2009/2010
Goed betoog.
BeantwoordenVerwijderenDuidelijke argumenten en ook goed dat je tussendoor steeds even vermeld wat je bron is geweest voor het geschreven stukje, dat maakt je geloofwaardig en het ziet er verzorgd uit.
Vraag: je zegt op een gegeven moment "omdat Dekker zich tegen de koele objectieve regering keert" , maar deze regering was toch helemaal niet objectief??
Oja klopt! Zal ik aanpassen ;)
Verwijderen